Piriformis Syndrome

سندرم پیریفرمیس؛ درد سیاتیکی که از کمر نیست

دردهای سیاتیکی یا تیرکشنده در ناحیه باسن و پا معمولاً با کمردرد مرتبط دانسته می‌شوند. بسیاری از بیماران وقتی دچار دردی در پشت پا، باسن یا ران می‌شوند، سریعاً به یاد «دیسک کمر» می‌افتند. اما در بسیاری از موارد، منشأ این دردها نه دیسک بین‌مهره‌ای، بلکه عضله‌ای کوچک و عمیق در لگن به نام پیریفرمیس است. این شرایط را سندرم پیریفرمیس (Piriformis Syndrome) می‌نامیم.


پیریفرمیس چیست؟

عضله پیریفرمیس یک عضله کوچک اما بسیار مهم است که در عمق لگن قرار دارد و از استخوان ساکروم (پایین‌ترین قسمت ستون فقرات) به استخوان ران متصل می‌شود. این عضله نقش مهمی در چرخاندن مفصل ران به سمت بیرون و در ثبات لگن دارد.

نکته قابل توجه اینجاست که عصب سیاتیک – ضخیم‌ترین عصب بدن – از زیر (یا در برخی افراد، از میان) این عضله عبور می‌کند. اگر عضله پیریفرمیس دچار اسپاسم، سفتی یا التهاب شود، می‌تواند به عصب سیاتیک فشار وارد کند و علائمی شبیه به دیسک کمر ایجاد کند.



علائم سندرم پیریفرمیس

. درد در عمق باسن که ممکن است به پشت ران یا ساق پا تیر بکشد
. احساس گزگز، بی‌حسی یا سوزن‌سوزن شدن در مسیر عصب سیاتیک
. درد هنگام نشستن طولانی‌مدت، به‌ویژه روی صندلی سفت
. درد هنگام بالا رفتن از پله یا حرکات چرخشی لگن
. حساسیت به لمس در ناحیه باسن
. در بسیاری موارد، هیچ کمردردی وجود ندارد یا اگر باشد، بسیار خفیف است


تشخیص افتراقی با دیسک کمر

تشخیص درست سندرم پیریفرمیس از دیسک کمر بسیار مهم است، چرا که مسیر درمان در این دو مورد متفاوت خواهد بود.

علل بروز سندرم پیریفرمیس
. نشستن طولانی‌مدت (مخصوصاً در افراد پشت‌میزنشین یا رانندگان)
. ضربه مستقیم به باسن یا زمین‌خوردگی
. ضعف عضلات لگن و ران
. دویدن یا پیاده‌روی بیش از حد بدون آمادگی قبلی
. عدم تعادل عضلانی بین عضلات عمقی لگن
. درمان سندرم پیریفرمیس با فیزیوتراپی

فیزیوتراپی نقش اساسی در تشخیص و درمان مؤثر سندرم پیریفرمیس دارد. هدف اصلی درمان، کاهش فشار روی عصب سیاتیک، رفع اسپاسم عضله پیریفرمیس و اصلاح حرکات لگنی و پایین‌تنه است.

۱-درمان دستی (منوال تراپی)
. رهاسازی عضلات عمیق لگن
. اصلاح تحرک مفصل ساکروایلیاک
. بهبود حرکت مفصل ران و کاهش فشار روی پیریفرمیس

۲-درای نیدلینگ
. استفاده از سوزن‌های خشک برای آزادسازی نقاط ماشه‌ای در عضله پیریفرمیس و عضلات اطراف آن
. کاهش اسپاسم و افزایش جریان خون موضعی
. تأثیر سریع در کاهش درد سیاتیکی

۳-تمرین‌درمانی هدفمند
. تمرینات کششی مخصوص عضله پیریفرمیس و عضلات گلوتئال
. تقویت عضلات عمقی لگن، عضلات ثبات‌دهنده مفصل ران و عضلات مرکزی بدن (core)
. اصلاح الگوهای حرکتی معیوب در حین راه‌رفتن، نشستن و ایستادن

۴-الکتروتراپی و اولتراسوند
. کاهش التهاب و درد در مراحل حاد
. تسهیل فرآیند ترمیم بافتی

۵-آموزش سبک زندگی صحیح
. اصلاح نحوه نشستن و ایستادن
. اجتناب از نشستن طولانی و استفاده از بالشتک نشیمن
. گرم‌کردن قبل از ورزش و انجام تمرینات کششی منظم

سخن پایانی

سندرم پیریفرمیس یکی از مواردی است که اگر به‌درستی تشخیص داده شود، در اغلب موارد با درمان‌های غیرتهاجمی مانند فیزیوتراپی به‌خوبی کنترل می‌شود. متأسفانه به‌دلیل شباهت علائم با دیسک کمر، بسیاری از بیماران دچار سردرگمی می‌شوند و گاه تحت درمان‌های غیرضروری یا نادرست قرار می‌گیرند.


در کلینیک فیزیوتراپی مهراد، با ارزیابی دقیق و علمی، بررسی علائم و تست‌های تخصصی، به تشخیص درست و برنامه‌ریزی درمانی مؤثر می‌پردازیم. اگر از درد در ناحیه باسن و پا رنج می‌برید و هنوز علت آن مشخص نیست، ممکن است سندرم پیریفرمیس پشت ماجرا باشد.